Dünya'dan Hamide Hangül'ün haberine göre, Zorlu bir yılın ardından 2024’e merhaba diyen inşaat sektörü, krediye erişim zorluğu, satışlardaki düşüş, yükselen maliyetleri ve nitelikli istihdam açığıyla mücadelesine kaldığı yerden devam ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2023 yılının 11 ayında konut satışları yüzde 14,9 azalırken, inşaat maliyet endeksi yüzde 66,46 arttı.
Aynı zamanda konut fiyatları da kiralar da durulmadı. Endeksa verilerine göre, 2023 Kasım’da konut fiyatları yüzde 96 artarken, ortalama konut fiyatı 3 milyon lirayı aştı.
TÜİK verilerine göre de gerçek kira endeksi, Aralık 2023’de, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 108,6 artış kaydetti.
Kredi taksitleri gelirin çok üzerinde
İnşaat sektörünün 2023’ü mücadeleyle geçirdiğini söyleyen Teknik Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Umut Durbakayım, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Konut kredilerindeki yüksek faizler, mevcut satışların istendiği düzeyde gerçekleşmesini engelliyor. Bir başka ifadeyle kredi taksitlerinin, aylık maaşların çok üzerinde olması, yani alım gücünün düşük kalması arzu edilen satış rakamlarının gerçekleşmesini engelliyor.
Kamu bankalarının yaptığı kampanyalar çok iştah açıcı ve cazip. Ancak kampanya kriterlerinin karşılanması çok zor. Bu kriterler biraz esnetilirse, istenilen satış başarısı daha kolay yakalanır diye düşünüyorum.”
Açılan makas iştahsızlık getiriyor
Ev sahipliğinin artması ve fiyatların dengelenmesi için konut arzının önemine vurgu yapan Durbakayım, ancak buradaki engelleri şöyle özetledi:
“Erişilebilir metrekare birim fiyatları ile üretim maliyeti arasındaki makasın giderek açılması, diğer taraftan malzeme ve işçilik maliyetlerindeki göreceli sıkıntılar konut arzının önündeki engellerden en önemlileri diyebiliriz.
Konut ihtiyacı olanların krediye ulaşmasının güçlüğü de göz önüne alındığında talep eğrisinin düşey ivme kazanması kaçınılmaz oluyor. Konut üreticilerinin iştahsızlığı da bunun doğal bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.”
Maliyetle mücadele sürecek
Sektörün maliyetlerle mücadelesinin devam ettiğini ve edeceğinin altını çizen Durbakayım sözlerini şöyle sürdürdü:
“Sektörün yaşadığı en önemli sorunlardan biri inşaat malzemelerinde ve işçilikte ortaya çıkan arz talep dengesizliğidir.
Bilindiği gibi yılın başında yaşadığımız deprem nedeniyle yıkılan konutların yeniden inşası için oldukça hummalı ve hızlı bir çalışma başladı.
Bu nedenle demir, çimento gibi inşaat malzemelerinde ‘temin’ ve ‘fiyat’ sıkıntısı yaşandı. Fakat asıl sorun işçilikte ortaya çıktı.
İnşaatlarda çalışacak alt ve ara kademe personelde büyük bir sıkıntı oluştu. Ancak deprem konutlarının tamamlanmasıyla, sektördeki malzeme ve istihdam tekrar dengeye oturacağını biliyoruz. Söz konusu dengenin de 2024 ortasında tekrar sağlanacağını öngörüyoruz.”
Yerel seçim sonrası iki karma proje yolda
Teknik Yapı olarak devam eden projeleri arasında Evora İzmir’de son aşamaya geldiklerin açıklayan Durbakayım, “2024’ün sonunda tamamını teslim etmeyi planlıyoruz. Kartal ve Maltepe’deki Deluxia Residence ve Deluxia Business’de de teslimlere 2024’ün sonunda başlamay hedefliyoruz.
Özellikle kentsel dönüşüm projelerine odaklanıyoruz. 2024’de biri Avrupa diğeri Anadolu yakasında olmak üzere iki karma projeyi hayata geçirme hedefimiz var. Hazırlıklarımızı tamamladık ve yerel seçimlerden hemen sonra hayata geçirmeyi düşünüyoruz” diye konuştu.
Kiralardaki artış, konut fiyatlarını katladı
Konut ve kiralardaki artışa da değinen Umut Durbakayım, konut fiyatlarındaki artışın, kira artışlarının çok gerisinde kaldığının altını çizdi. Durbakayım, şöyle devam etti:
“2022 sonunda faiz ve maliyet artışı, konut fiyatlarını tekrar yükseltmeye başladı ve bu artışlar da konut satış fiyatlarına tamamen yansıtılmadı.
Yine 2009 – 2020 döneminde kira gelirlerinin konut fiyatını karşılama süresi 20-25 yıllık bir periyod içindeydi.
2021’den sonra bu oran 15-16 yıl gibi süreye geriledi. Diğer bir ifadeyle konut kiraları, konjonktürel sürece uyum sağlarken, konut fiyatları çok geride kaldı.”
