Ekonomim'den Alaattin Aktaş'ın yazısı...
TÜFE’de yıllık artış baz etkisiyle özellikle temmuz ve ağustosta hızla gerileyecek ya ve bu gerileme sanki fiyatlar düşüyormuş gibi pazarlanmak isteniyor ya, benzer bir durumu konut fiyatlarıyla ilgili olarak da yaşıyoruz.
Belli bölgelerde, belli özelliklerdeki konutların fiyatında gerileme olabilir; ama Türkiye genelinde konut fiyatlarında bir gerileme yok, yalnızca artış hızında bir yavaşlama var. Ve yine TÜFE’de olduğu gibi nasıl ki fiyatlar genel seviyesindeki artış devam ediyorsa konut fiyatları da artmaya devam ediyor.
Merkez Bankası verilerine göre konut fiyatları mayıs ayında yüzde 1.3 arttı, yıllık artış da mayıs itibarıyla yüzde 45’e indi. Yıllık artış 2021’in kasım ayından bu yana olan dönemin, yani yaklaşık iki buçuk yılı aşkın dönemin en düşük artışı...
Yıllık artışta iki buçuk yıl sonra aynı düzeye dönülmüş. Dönülmüş de fiyat nereden nereye çıkmış acaba?
2021’in kasım ayında konut fiyat endeksi 229, yıllık artış yüzde 50.6.
2024’ün mayıs ayında konut fiyat endeksi 1273, yıllık artış yüzde 45.
Nasıl ama, ne başarı ama!
İki buçuk yıl sonra yıllık fiyat artışında aynı düzey yakalanmış.
Peki bu iki buçuk yılda fiyatlar ne kadar artmış?
Tam yüzde 456, evet yüzde 456.
Kasım 2021’de 100 olan fiyat şimdi 556’ya çıkmış.
Sorarlarsa “Konut fiyat artışı durdu duracak” dersin, “Yıllık artışta iki buçuk yıl önceye dönüldü” dersin!
Bunu söylediğin için başın ağrımaz!
Konutta fiyat artışı tam durmadıysa da çok yavaşladı. Hatta yıllık oran geriliyor.
Ama sakın konut fiyatlarının düzeyinden söz etme! Sorsalar bile duymazdan gel!
Biraz daha geri dönelim...
Merkez Bankası konut fiyat endeksini 2017 yılını 100 kabul ederek oluşturuyor. Gelin şimdi 2017 yılı ortalaması 100 olan endeksin nasıl seyrettiğine bakalım.
Konut fiyatları 2018’de ne kadar mı artmış, tam(!) yüzde 4.4’lük bir artış var. Aylık değil, yıllık artış bu.
2019 da fena(!) geçmiş, yüzde 10’luk bir artış yaşanmış.
Sonra işler yoluna(!) girmeye başlamış. Konut fiyatları 2020’de yüzde 30, 2021’de yüzde 60, 2022’de ise yüzde 168 artmış. Fiyat artışı 2023’te yüzde 75’e, bu yıl mayısta ise yüzde 45’e inmiş.
2022’deki artış aralık itibarıyla yüzde 168 olmuş ama o yıl içinde eylüldeki yıllık artış yüzde 189’u da bulmuş.
Olsun; yıllık artış hızı yüzde 189’dan yüzde 45’e indi mi, inmedi mi, siz ona bakın!
Ama 2017’de 100 olan fiyat endeksinin bu yıl mayısta 1273’e ulaştığını, yani 12 kata yakın arttığını dikkate almayın!
Ekimde yüzde 20-25 arasına düşecek
Şu baz etkisi var ya baz etkisi... Nelere kâdir!
Konut fiyat artışı bu yıl haziran- ekim döneminde aylık yüzde 1.5 dolayında seyretse yıllık artış ekim sonunda yüzde 20-25 arasına inecek. Niye, çünkü geçen yıl bu aylardaki artış görece yüksek de ondan.
Çalsın davullar, çekilsin halaylar!
Konutta yıllık fiyat artışı yüzde 20’lere, 25’lere indi!
Sanki konut fiyatları düşmüş gibi birileri de çıkacak “Ben konutta balon var dememiş miydim, işte gördünüz” diye ahkam kesecek.
Konut alışındaki düşüşte bayram etkisi yok
Konut alışı haziranda 79 binde kaldı ve geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5 azaldı.
İlk bakışta bu azalmada bu yılki Kurban Bayramı tatilinin etkisi olduğu akla gelse de gerçek öyle değil. Geçen yılın haziranında da Kurban Bayramı dolayısıyla çalışma günü azdı. Dolayısıyla çalışma günü sayısı açısından bir fark yok.
Konut alışındaki yüzde 5’lik bu azalma da çok önemli değil. Zaten piyasanın daralması ve konut alışverişinin düşmesi öngörülüyor. Bunda başarılı da olunuyor.
Gerek haziranda, gerekse ilk altı ayda ipotek tesisi yoluyla alınan konut sayısında belirgin bir düşüş var. Oran haziran için yüzde 49, ilk altı ay için yüzde 58. İpotekli konut alışı yarı yarıya düşmüş.
Bunu sağlamak için kredi faizleri artırılıyor, kredinin konut bedeline oranı düşürülüyor ve sonuçta tüm piyasalar gibi konut piyasasının da daralması amaçlanıyor.
