Ancak temelde bu gayrimenkullerin güncel değerini ifade eden bir terim olarak kullanılır. Rayiç bedelin hesaplanmasında da birden fazla kriter etkilidir.
Rayiç bedel, bir malın alışa ya da satışa konu olduğu zaman dilimindeki güncel satış veya sürüm bedelidir. Malın değerinin altında satılmasını engellemek ve pazarın dengesini korumak gibi oldukça önemli bir işlevi vardır. Arz-talep dengesinin bir sonucu olan rayiç bedel, sadece alım-satım işlerinde değil sigortalama ve vergilendirme bedellerini belirlemek için de kullanılır.
Rayiç bedel ve piyasa değeri birbirinden farklı iki kavramdır. Rayiç bedel malın arz-talep dengesi ve rekabet miktarı göz önüne alınarak atanan bir değeri temsil ederken, piyasa değeri yalnızca bir varlığın pazardaki fiyatını ifade eder.
Rayiç Bedel Ne Demek?
Bir terim olarak sıklıkla kullanılan ve bazen de yanlış anlamda kullanılan rayiç bedelin kanun maddesi ile yapılmış tanımına bakalım. Rayiç bedelin tanımı, 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu içerisinde mevcuttur. Buna göre “bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım satım değeri”, rayiç bedelin tanımıdır.
Daha basit bir açıklama ile rayiç bedel, bir gayrimenkulün piyasa değeridir. Bir evin piyasa değeri, bir arsanın piyasa değeri, bir binanın piyasa değeri için kullanılan teknik terimdir. Başka bir deyişle söz konusu gayrimenkulün güncel alım satım değerine rayiç bedel denir. Burada, “Rayiç bedeli kim belirliyor?” sorusu akla geliyor.
Rayiç Bedeli Kim Belirler?
Rayiç bedel ya da piyasa değeri, resmi bir kurumca yapılan analiz ile belirlenir.
Her ilde valiliklere bağlı komisyonlar bulunur. Bu komisyonlar, gayrimenkullerin güncel piyasa koşullarındaki en düşük değerini belirlemek ile görevlidir. Peki, rayiç bedel belirleme komisyonları, rayiç bedeli neye göre belirler?
Rayiç Bedel Nasıl Belirlenir?
İllerdeki valilik rayiç bedel komisyonları, bazı kriterleri dikkate alarak bir değer belirler. Valilik rayiç bedel komisyonlarının dikkate aldığı kriterler aşağıdaki gibidir:
Gayrimenkulün yer aldığı şehir
Gayrimenkulün yer aldığı semt
Gayrimenkulün çevresinde bulunan sosyal imkanlar
Ulaşım noktalarına yakınlık
Binanın yıpranma payı
Rayiç Bedelde Yıpranma Payı Ne Demek?
Gayrimenkuller için rayiç bedeli belirlenirken, yukarıdaki maddelerde de yer aldığı üzere, binanın yıpranma payı göz önüne alınır.
Burada, bina inşaatının tamamlandığı tarih ile gayrimenkul satışının yapıldığı tarih arasındaki süre önemlidir. Arada 1 yıldan fazla süre varsa rayiç bedelinden yüzde 2 yıpranma payı düşülür.
Tapu Rayiç Bedeli Nasıl Öğrenilir?
Tapu rayiç bedelini online olarak öğrenebilirsiniz. Öncelikle il valilik komisyonları tarafından belirlenen bedeller esas olmak üzere belediyelerden rayiç bedel bilgisi alınır.
Gayrimenkul rayiç bedel sorgulaması için belediyelerin online hizmetlerinden yararlanılabilir. Bu işlem yapılırken genellikle kullanıcıdan gayrimenkulun bulunduğu bölge ve yaşı gibi bilgileri girmesi istenir.
Arsa Rayiç Bedeli Nasıl Öğrenilir?
Arsa rayiç bedel sorgulaması, e-Devlet üzerinden yapılır. Burada yer alan “Tüm Belediye Hizmetleri” sekmesinden arsa rayiç bedeli öğrenilir. Arsa rayiç bedelini öğrenmek için arsanın bulunduğu mahalle, sokak adı gibi bilgiler gereklidir.
Bir Evin Rayiç Bedeli Nasıl Hesaplanır?
Belediyenin belirlediği rayiç bedel, ilgili konut ya da arsa ile ilgili birden fazla bilginin dikkate alınması ile ortaya çıkar. Peki, bir evin rayiç bedeli nasıl hesaplanır?
Rayiç bedeli hesaplamasında bölge, çok önemli bir faktördür. Bu nedenle ev için rayiç bedel hesaplanırken gayrimenkulün bulunduğu bölgedeki en az 3 evin yiç bedeli dikkate alınır.
Ayrıca söz konusu 3 evin metrekareleri de dikkate alınır. Ardından da ev tapu rayiç bedeli belirlemek üzere aşağıdaki adımlar izlenir:
Rayiç bedeli belirlenecek semtte bulunan üç adet gayrimenkulün rayiç bedelleri toplanır.
Söz konusu olan 3 evin metrekareleri toplanır.
Toplam rayiç bedel, toplam metrekareye bölünür.
Çıkan sonuç, rayiç bedeli belirlenmek istenen gayrimenkulün metrekaresi ile çarpılır. Bu işlemlerin sonucu, metrekare başına çıkan rayiç bedeli ifade eder.
Bölgedeki şehirleşme yoğunluğu, sosyo ekonomik durum ve piyasalardaki arz-talep dengesi de rayiç bedele etki edebilir.
