Ancak son yıllarda ekonomik belirsizlikler, artan maliyetler ve inşaat sektöründeki yapısal sorunlar, sektörü ciddi bir arz-talep dengesizliği ve finansman problemleri ile karşı karşıya bırakmıştır.
Konut Üretiminde Dengesizlik ve Finansman Sorunları
Konut üretiminde yaşanan dengesizlik, özellikle büyük ve markalı konut üreticilerinin maliyet artışları ve finansman zorlukları nedeniyle üretim hacimlerini azaltmalarıyla daha da belirgin hale gelmiştir. Konut üretimi, uzun vadeye yayılan ve yapı ruhsatından iskan belgesine kadar uzanan karmaşık bir süreci içermektedir.
Rakamlarla Durum Değerlendirmesi: 2024 yılının ilk üç çeyreğinde daire niteliğindeki yapılar için alınan ruhsat sayısı 395.555 iken, 2023 yılında bu rakam 432.928 olarak kaydedilmiştir. Bu veriler, konut talebinde artış olmasına rağmen arzın yetersiz kaldığını göstermektedir.
Konut Üretiminin Aktörleri: Müteahhitler ve Piyasadaki Rolleri
Konut üretiminde en büyük pay sahiplerinden biri müteahhitlerdir. 2024 yılı Haziran ayı itibarıyla YAMBİS verilerine göre Türkiye'de toplam 646 bin müteahhit bulunmaktadır. Müteahhitlik sektöründe herhangi bir diploma veya özel eğitim zorunluluğu bulunmamakta, H grubu müteahhitler ise belirli alanlarda inşaat yapabilmektedir.
H grubu müteahhitler, ortalama 1000-1500 m² büyüklüğünde arsalar üzerine 4 katlı, 20 daireli apartmanlar inşa edebilmektedir. Bu durum, Türkiye'deki apartman yapısının genel ölçekleriyle uyumludur. Dolayısıyla, sektörde sermayesi kıt olan küçük müteahhitler büyük bir rol oynamakta ve piyasanın temel taşlarından biri olmaktadır.
Sektördeki Beklentiler ve Finansal Sorunlar
Konut sektöründe faaliyet gösteren küçük müteahhitler, finansal kırılganlıkları ve ön finansman yöntemlerine bağlılıkları nedeniyle ekonomik belirsizliklerden en çok etkilenen gruplardan biridir.
2024 yılında, kredili satışların toplam satışlar içindeki payı %10'a kadar gerilemiş ve bu durum üreticiler için finansal zorluklar yaratmıştır. Aynı zamanda, artan işçilik ve inşaat malzemeleri fiyatları, maliyet hesaplamalarını zorlaştırarak daha az projenin hayata geçmesine neden olmuştur.
Küçük Müteahhitlik Firmalarının Yarattığı Riskler
Küçük müteahhitler, yeterli sermaye olmadan projelerini tamamlamaya çalıştıkları için ekonomik krizlerde büyük risklerle karşı karşıya kalmaktadır. Düşük maliyet hedefi, kalite ve güvenlik standartlarının ihmal edilmesine yol açabilmekte ve özellikle deprem bölgelerinde ciddi riskler oluşturmaktadır.
Çözüm Önerileri ve Sektörün Geleceği
Sektörde yaşanan finansal sorunları ve arz-talep dengesizliğini gidermek adına şu öneriler hayata geçirilebilir:
-
Büyük ve markalı konut üreticilerinin desteklenmesi
-
Küçük müteahhitlerin kurumsallaşmasının teşviki
-
Finansal desteklerin artırılması
-
Denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi
Devlet destekli finansman olanakları, vergi indirimleri ve kredi garanti fonları gibi çözümler, büyük firmaların üretim kapasitelerini artırırken, küçük firmaların finansmana erişimini kolaylaştırabilir. Bu adımlar, sektörde uzun vadeli istikrarı sağlayarak konut arzının artmasına katkı sağlayacaktır.
Konut sektörü, ekonomik dinamiklerin etkisi altında şekillenmeye devam ederken, doğru politikalar ve destek mekanizmalarıyla daha sürebilir bir büyükme potansiyeli taşımaktadır.
